Η αυθαίρετη δόμηση στην Ελλάδα, έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο εκτεταμένο σε τέτοιο βαθμό, ώστε να καθίσταται μάταιη κάθε προσπάθεια ελέγχου του με τους γνωστούς συμβατικούς τρόπους.
Από την μια μεριά η αδυναμία και υστέρηση σε μέσα των ελεγκτικών μηχανισμών της πολιτείας, σε συνδυασμό με την έλλειψη κινήτρου, και από την άλλη οι εξωφρενικές οικονομικές και ποινικές κυρώσεις που επιβάλλονται στους παρανομούντες, έχουν οδηγήσει την προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος σε τέλμα.
Η νομιμοποίηση ή "Τακτοποίηση" είναι η μόνη λύση που απομένει, και η οποία παρ΄ όλη την φιλολογία περί του αντιθέτου, δεν σχετίζεται με την παρούσα συγκυρία και το μνημόνιο. Όλοι (Πολίτες, Πολιτεία, οργανώσεις) έχουν συναίσθηση του κατεπείγοντος του θέματος, ελάχιστοι όμως έχουν το θάρρος να πουν ειλικρινά τι πρέπει να γίνει!
Η συζήτηση για την επιβάρυνση στο περιβάλλον είναι αστεία. Τα περισσότερα αυθαίρετα είναι κατοικίες (κυρίως μεμονωμένες) που δεν αποτελούν σημαντικό παράγοντα επιβάρυνσης του περιβάλλοντος ή κάποιου άλλου είδους όχληση. Αλλά ακόμη και αν δεχτούμε ότι υπάρχει επιβάρυνση, αυτό είναι ήδη τετελεσμένο ούτως ή άλλως, εφ' όσον ΚΑΝΕΝΑ αυθαίρετο δεν είναι δυνατό να κατεδαφιστεί για τις επόμενες τρείς ή τέσσερεις γενεές. Αναμφισβήτητα υπάρχει όφελος το οποίο προσπορίζονται κάποιοι που έχουν διαπράξει την παρανομία, έναντι των υπολοίπων που έχουν τηρήσει το γράμμα του νόμου. Αυτό όμως μπορεί να αντισταθμιστεί με την επιβολή της εισφοράς (προστίμου), που μέρος του στην συνέχεια θα μπορεί να διατεθεί στην ενίσχυση των υποδομών των αντιστοίχων περιοχών.
Η συζήτηση για την συναγματικότητα πρέπει και αυτή να ξαναγίνει, μιά και στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν υπερβολική .
Το πρόστιμο πρέπει να είναι μόνο διοικητικό, το δε ύψος του και η διάρκεια αποπληρωμής του πρέπει να προσαρμοστεί στην φοροδοτική ικανότητα των πολιτών. Πρέπει επίσης να λαμβάνει υπ' όψη την οικονομική τους κατάσταση, και να προβλέπει δυνατότητα αποπληρωμής σε βάθος χρόνου όπου αυτό είναι αναγκαίο. Το να έχεις τους πολίτες δέσμιους με χρηματικά πρόστιμα που είναι αδύνατον να εξυπηρετηθούν, όντας εντελώς αναντίστοιχα με την πραγματική αξία των αυθαιρέτων ακινήτων, δεν προσφέρει τίποτα ούτε στο κράτος ούτε στο κοινωνικό σύνολο. Για να δώσουμε ένα παράδειγμα: Tο κράτος και πιστωτές μας σήμερα συζητούν για περικοπή του 50%-70% των χρημάτων που μας δάνεισαν, πως είναι δυνατόν λοιπόν το ίδιο κράτος απέναντι στους πολίτες να απαιτεί πρόστιμα που καταλήγουν τελικά να είναι 5 και 10 φορές υψηλότερα από την αντικειμενική αξία των αυθαιρέτων κατασκευών.
Αν τα παραπάνω επαληθευτούν ή όχι μένει να αποδειχτεί. Παρ' όλα αυτά επειδή η εμπλοκή μας στην διαδικασία νομιμοποίησης αυθαιρέτου είναι πολύ σοβαρή υπόθεση με απρόβλεπτες οικονομικές και άλλες συνέπειες, πριν ξεκινήσουμε την διαδικασία στην πολεοδομία, πρέπει να μελετήσουμε προσεκτικά όλες τις παραμέτρους που επηρεάζουν τη νομιμοποίηση. Δείτε το άρθρο "5 βασικές ενέργειες".
Τώρα στο ερώτημα αν πρέπει να το νομιμοποιήσετε ή όχι, σκεφτείτε μόνο ότι η αυθαίρετη οικοδομή δεν μπορεί να κρυφτεί σε κωδικοποιημένο λογαριασμό στην Ελβετία. Ο δορυφόρος του Google βλέπει ακόμη και μία παράνομη μπαλκονόπορτα σε ένα ακάλυπτο χώρο, πόσο μάλλον ένα κτίσμα σε οικόπεδο εκτός σχεδίου. Δύο συμβασιούχοι μηχανικοί των 600€/μήνα με ένα λάπτοπ ο καθένας θα μπορούσαν να καταχωρούν καταγγελίες για πρόστιμα 1 εκατομμυρίου ευρώ την ημέρα. Το στοίχημα δεν είναι το αν αλλά το πότε η πολιτεία θα ξεπεράσει το σύνδρομο του "πολιτικού κόστους" και θα κάνει την επόμενη κίνηση.
Συμπέρασμα : Είτε δοθεί η δυνατότητα τακτοποίησης των πολεοδομικών αυθαιρέτων με μείωση προστίμου και κατοχύρωση της νομιμότητας σε βάθος χρόνου (που είναι το πιο πιθανό) είτε επικρατήσει η σκληροπυρηνική "πράσινη" εκδοχή, ένα είναι το σίγουρο, ότι ο φάκελος "αυθαίρετα" έχει ανοίξει για τα καλά από την πολιτεία που προσδοκά μεγάλες και "άκοπες" εισπράξεις τις οποίες καμία άλλη πηγή δεν μπορεί προσφέρει.
Κάποιοι από εμάς θα πρέπει να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη τους, για αυτό ας το κάνουμε μεθοδικά και συντεταγμένα.
Σημ Το άρθρο αυτό είχε γραφτεί τον Μάϊο 2011.
