O ΕΝΦΙΑ είναι ο πιο πολυσυζητημένος φόρος από καταβολής φορολογικού συστήματος στην Ελλάδα.

Βασίζεται στη λογική ότι, από όλους τους πολίτες και αφού εξαιρεθούν αυτοί που δεν έχουν τίποτα, καλούνται να πληρώσουν αυτοί, που τουλάχιστον έχουν κάτι. Ένα ή περισσότερα ακίνητα. 

Το αν αυτό είναι δίκαιο ή όχι, είναι αντικείμενο άλλης συζήτησης. Για την ώρα η συζήτηση δεν γίνεται για την ουσία, αλλά για δευτερεύοντα σημεία αυτού του φόρου που προκαλούν αντιπαραθέσεις σε πολιτικό επίπεδο καθώς και συχνές  διαμαρτυρίες για λάθη και παραλείψεις. Το θεωρώ απολύτως φυσιολογικό,  για ένα φόρο που βασίζεται  σε ένα ατελές αντικειμενικό σύστημα αξιών και σε ένα χειρογραφικό, σχεδόν στο σύνολο του, μητρώο ακίνητης περιουσίας.

Παρόλα αυτά η αλήθεια είναι μία και πικρή. Αυτός ο φόρος ήρθε για να μείνει! Σε αυτό συνηγορούν  όλες οι ενδείξεις. Φόρος ακινήτων αντίστοιχος με τον ΕΝΦΙΑ, με την μία ή με την άλλη μορφή υπάρχει σχεδόν σε όλα τα υπόλοιπα Ευρωπαϊκά κράτη. 

Επίσης δεν είναι τυχαίο, ότι η επιβολή κάποιας μορφής αυτού του φόρου, βρίσκει σύμφωνα σχεδόν όλα τα πολιτικά κόμματα. Οι διαφορές που προβάλλουν ότι έχουν μεταξύ τους δεν είναι ουσιαστικές, αλλά αφορούν δευτερεύοντα ζητήματα, όπως πχ πως θα ονομάζεται ο φόρος, ποιό θα είναι το αφορολόγητο όριο ή οι συντελεστές φορολόγησης. Το περιβάλλον λοιπόν γενικά, ευνοεί την καθιέρωση του ΕΝΦΙΑ επί μακρόν στην οικονομική ζωή της χώρας. 

Αυτή η διαπίστωση, είναι φυσικό, να έχει δημιουργήσει μεγάλη ανησυχία στην άλλη πλευρά της όχθης. Αυτής που καλείται να σηκώσει το βάρος. Τους ιδιοκτήτες ακινήτων.

Μπροστά στην μόνιμη πλέον «απειλή» για το ήδη λεηλατημένο εισόδημά τους, οι πολίτες οφείλουν να εξετάζουν  τις «αμυντικές» προοπτικές που τους παρέχει η σχετική νομοθεσία, για να μετριάσουν την επιβάρυνση, που θα προκύψει από τον συγκεκριμένο φόρο.

Το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι πως μπορεί να προσαρμοστεί η περιουσιακή μας κατάσταση σε μια μορφή με μικρότερη έκθεση στον ΕΝΦΙΑ. Όπως βέβαια γνωρίζουμε, τα ακίνητα, και ιδιαιτέρως τα κτίσματα, είναι περιουσιακά στοιχεία που δεν κρύβονται σε μια τραπεζική θυρίδα στην Ελβετία, ή μέσα σε ένα στρώμα. Είναι εκτεθειμένα σε δημόσιο έλεγχο από πάρα πολλές πλευρές. Ε9, Δήμος, ΔΕΗ, κτηματολόγιο, πολεοδομία κ.α. Άρα, είναι περιορισμένες οι δυνατότητες  «εξαφάνισης» ή απόκρυψης ενός ακινήτου με σκοπό την εξοικονόμηση φόρου.

Και ενώ η «εξαφάνιση» ακινήτου είναι σχεδόν αδύνατη, σε πολλές περιπτώσεις έχουμε «εμφάνιση» νέων ακινήτων από το πουθενά. Είναι τα ξεχασμένα αυθαίρετα κτίρια ή τμήματα κτιρίων, που είχαμε μεν κατασκευάσει και κατοικήσει στο παρελθόν χωρίς να έχουν καταχωρηθεί στα Δημόσια κατάστιχα.

Ο μεγάλος όγκος τέτοιων κτισμάτων που αναδύθηκε με την ενεργοποίηση των Νόμων τακτοποίησης αυθαιρέτων, συντελεί στο να εντατικοποιηθούν από την πολιτεία, όλες οι  διαδικασίες ένταξής τους στο κυρίως σώμα του δομημένου χώρου, με ιδιαίτερη έμφαση στην φορολογική τους αξιοποίηση.

Επειδή το ζήτημα των αυθαιρέτων ήταν μία κατηγορία από μόνο του, οι αρμόδιοι είχαν  ήδη αρκετά προβλήματα να επιλύσουν,  ανάλογα με αυτά των νομοσχεδίων φορολογίας ακινήτων. Για αυτόν τον λόγο δεν υπήρχε η δυνατότητα  να μελετώνται οι δύο τομείς, ταυτόχρονα από την ίδια ομάδα και σε συνδυασμό ο ένας με τον άλλον. Έτσι τα αυθαίρετα  αντιμετωπίστηκαν με προχειρότητα και η  ένταξή τους στο φορολογικό σύστημα υπήρξε προβληματική.

Η ασάφεια οδήγησε πολλούς ιδιοκτήτες στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι μη δηλωθέντα αυθαίρετα αποφεύγουν και τον ΕΝΦΙΑ. Ορισμένοι ανέστειλαν τη διαδικασία υποβολής της δήλωσης αυθαιρέτου ενώ άλλοι υιοθέτησαν ακόμη και αρνητική στάση στην προοπτική της νομιμοποίησης.

Όμως μια προσεκτική ανάγνωση του Νόμου για τον ΕΝΦΙΑ από το πρώτο άρθρο του, παρ 5, μας προσγειώνει ανώμαλα στο εξής:

«5. Για τον καθορισμό του ΕΝ.Φ.Ι.Α. ......... Αν η πραγματική επιφάνεια του ακινήτου υπερβαίνει αυτή που αναγράφεται στην οριστική εγγραφή στο κτηματολογικό γραφείο ή στον τίτλο κτήσης ή στην άδεια οικοδομής ή έχει γίνει αλλαγή της χρήσης του ακινήτου, λαμβάνεται υπόψη η πραγματική επιφάνεια και η πραγματική χρήση του ακινήτου..»

Ποια είναι όμως η πραγματική επιφάνεια του ακινήτου;  Eίναι το άθροισμα όλων των νομίμως υφιστάμενων και όλων των αυθαίρετων κτισμάτων!

Συμπέρασμα: Κάθε αυθαίρετο κτίσμα ή αυθαίρετη χρήση η οποία αλλάζει επί το δυσμενέστερο την φορολογητέα αξία, είτε αυτό έχει δηλωθεί κατά μέρος, είτε στο σύνολό του, σε προγενέστερο Ε9, όφείλει να συμπεριληφθεί με τα πραγματικά του μεγέθη, επιφάνειας, και χρήσης, ασχέτως αν έχει δηλωθεί ή όχι με κάποιον από τους ισχύοντες ή προηγούμενους νόμους αυθαιρέτων!

Γιατί το τονίζουμε αυτό; Διότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η μη δήλωση του αυθαιρέτου με αντίστοιχη υπαγωγή του στις διατάξεις του νόμου 4495/17, δεν σημαίνει και απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ. Αντίθετα ο ιδιοκτήτης σε περίπτωση μεταβίβασης του ακινήτου θα πρέπει να πληρώσει και αναδρομικό ΕΝΦΙΑ από το έτος 2014.

Όπως παρατηρήσαμε και πιο πάνω ο ΕΝΦΙΑ ήρθε για να μείνει! Επίσης διαπιστώσαμε ότι, είναι θεμιτό, οι πολίτες, να αναζητούν τρόπους  για να μετριάσουν την επιβάρυνσή τους, με πολεοδομικές και νομικές διαδικασίες που επιτρέπει το πλαίσιο της υφιστάμενης νομοθεσίας.  Από τη άλλη η πολιτεία δεν επιθυμεί να αποθαρρύνει τους πολίτες να ενταχθούν στην διαδικασία τακτοποίησης αυθαιρέτων, και έχει προβλέψει κάποιες ευνοϊκές ρυθμίσεις που επιφέρουν σημαντικές ελαφρύνσεις. Για την διερεύνηση των προοπτικών ελέφρυνσης του φόρου καθώς και για οποιοδήποτε άλλο θέμα ακίνητης περιουσίας ζητείστε ένα ραντεβού μαζί μας χωρίς καμία υποχρέωση.